Αποτίμηση των συζητήσεων του Γ. Τσιάκαλου με μαθητές/τριες των Χανίων

Η Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων Χανίων και η Αντιφασιστική κίνηση της ΕΛΜΕ Χανίων, φιλοξένησαν ως προσκεκλημένο τους, τον κ. Γεώργιο Τσιάκαλο, καθηγητή Παιδαγωγικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ. ο οποίος πραγματοποίησε συζητήσεις με μαθητές των σχολείων με θέμα: «Η ενδοσχολική βία και η βία στην κοινωνία σε μέρες κρίσης».
Κατά τη διάρκεια της τετραήμερης παραμονής του στα Χανιά, είχε την ευκαιρία να συζητήσει με μαθητές των σχολείων ΓΕΛ και ΕΠΑΛ Ακρωτηρίου, ΓΕΛ Κολυμβαρίου, Γυμνάσιο και ΓΕΛ Νέας Κυδωνίας, 1ο ΕΠΑΛ και 1ο ΓΕΛ Χανίων, ΕΠΑΣ και Εσπερινό Λύκειο Χανίων.


Κύριε Τσιάκαλε ολοκληρώσατε έναν τετραήμερο μαραθώνιο στα Χανιά, όπου επισκεφτήκατε 10 σχολεία και συζητήσατε με πάνω από 600 μαθητές. Ποια θα ήταν η αποτίμηση τελικά αυτης της δράσης;


Διαπίστωσα ότι οι μαθητές είναι πολύ πρόθυμοι να συζητήσουν για θέματα που είναι σημαντικά για τον εαυτό τους αλλά και τελικά για το μέλλον ολόκληρης της κοινωνίας όπως στα θέματα του πώς θα έπρεπε να είναι η εκπαίδευση κι αν η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει στην ανάταση αυτής της χώρας τόσο στα οικονομικά όσο και στα θέματα που αναφέρονται στη κοινωνική συνοχή και τα λοιπά. Ήταν πάρα πολύ μεγάλο το ενδιαφέρον κι ήταν κι η δεκτικότητα των μαθητών ν’ ακούσουν πράγματα που δεν τα είχαν φανταστεί και να κάνουν ερωτήσεις γι’ αυτά και να πουν τις απόψεις τους. Ήταν όλα προς την κατεύθυνση «ναι, είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε ένα διαφορετικό μοντέλο εκπαίδευσης κι ανάπτυξης της κοινωνίας και ότι αυτό το μοντέλο είναι δυνατό να το πετύχουμε. Αυτό που χρειάζεται είναι οι πολιτικές που μέχρι σήμερα εφαρμόζονταν απ’ όσους ήταν ιθύνοντες για την παιδεία πρέπει ν’ αλλάξουν ριζικά». Αυτό ήταν το ένα θέμα το οποίο ήταν σημαντικό.
Επίσης, επειδή είχα προσκληθεί να μιλήσω για θέματα που αναφέρονται στην ενδοσχολική βία, στη βία που υπάρχει έξω από το σχολείο κι επηρεάζει το σχολείο , όμως, σε θέματα που έχουν σχέση με τη βία των νέων ανθρώπων, και γενικότερα όμως τη σημασία που έχει η βία γενικώς μέσα στη κοινωνία κι άρα και στη πολιτική ζωή, εκεί συγκεντρώσαμε την προσοχή μας σε όλες τις μορφές βίας. Ήταν λίγο περίεργο το γεγονός ότι σε μαθητές και μαθήτριες έπρεπε να κάνω ένα μάθημα για το τι γνωρίζουμε από τις επιστήμες για τη βία. Δηλαδή να δείξουμε ότι υπάρχει βία προς πρόσωπα, προς πράγματα, βία η οποία είναι καλλυμένη, βία η οποία είναι αποτέλεσμα του πλούτου και βία που είναι αποτέλεσμα της φτώχιας την οποία ζουν παιδιά. Αυτό που έχω την εντύπωση ότι κατανόησαν πολύ καλά τα παιδιά , καμιά φορά καλύτερα κι από ενήλικες, είναι ότι αυτό που φαίνεται σαν απλή βία ανάμεσα σε ανθρώπους, όχι μόνο έχει κοινωνικά αίτια που οδηγούν εκεί ή έχει σχέση με αξίες οι οποίες χάνονται κι υποτιμούνται, αλλά τελικά ότι όλες οι μορφές βίας τελικά επηρεάζουν και τις απόψεις μας για την εκπαίδευση , την αγάπη ή το μίσος για το σχολείο , τις επιδόσεις των παιδιών και τελικά και τις απόψεις γιατί κάποια παιδιά δεν έχουν τις αναμενόμενες επιδόσεις μέσα στο σχολείο. Ήταν ενδιαφέρον να δει κανείς ότι για τα παιδιά ήταν κάτι καινούριο να λες ότι οι εξετασεις για τη τριτοβάθμια εκπαίδευση που οδηγούν κάθε χρόνο μια σειρά από παιδιά να καταγράφονται ως αποτυχόντα κι ότι αυτό γίνεται αποδεκτό από την κοινωνία είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας του εκπαιδευτικού συστήματος που διαμορφώνει «αυτονόητες» απόψεις περί αξιοκρατίας, περί καλών και κακών, περί αυτών που έχουν δικαίωμα να σπουδάσουν και αυτών που δεν έχουν δυνατότητα και συνεπώς δικαίωμα να σπουδάσουν.
Όλα αυτά μπήκαν σε σχέση με τη βία. Κι από μόνο του προέκυψε το ερώτημα αν η βία η οπόια υπάρχει κοινωνικά αν τυχόν έχει κι άλλες μορφές , οι οπόιες αποκτούν και μια πολιτική μορφή κι εμφανίζονται σα να είναι το αυτονόητο της κοινωνικοπολιτικής ζωής. Εκεί ήταν σχεδόν λογικό ότι μιλήσαμε για τη Χρυσή Αυγή στην οποία η βία αποτελεί συστατικό στοιχείο. Θεωρώντας ότι η ανθρώπινη κοινωνία δεν είναι κάτι το διαφορετικό από αυτό που οι ίδιοι ονομάζουν «η Φύση», δηλαδή αυτό που υπήρχε πριν οι άνθρωποι θεωρήσουν ότι μπορούν να διαμορφώσουν τη δική τους τύχη με διαφορετικό τρόπο απ’ αυτόν που συνέβαινε νωρίτερα στη ζούγκλα ή όταν δεν υπήρχαν πολιτισμοί. Εκεί είδα ότι όχι απλώς με δεκτικότητα αλλά και με ενθουσιασμό οι μαθητές και οι
μαθήτριες κατέγραψαν το γεγονός ότι αυτές οι δημόσιες θεωρίες της Χρυσής Αυγής αποτελούν τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας , καθώς έρχονται να αντιστρέψουν ή να έρθουν σε απόλυτη αντίθεση με αυτό το οποίο θαυμάστηκε ουσιαστικά με την αρχή του αρχαιοελληνικού πολιτισμου, ο οποίος ξεκινά με νομοθέτες. Για τα παιδια ήταν πολύ σημανικό να διαπιστώσουν ότι η Αθήνα ξεκινά με τον Δράκωντα, τον διορθώνει, συνεχίζει με τον Σόλωνα , τον Λυκούργο κτλ. Άρα οι άνθρωποι δε μπορούν να ζουν με τη βιολογική αρχή ότι ο δυνατός είναι ο πιο ισχυρός-κάτι που συνέβαινε με αυτονόητο τρόπο σε προηγούμενες κοινωνίες – αλλά το ότι οι άνθρωποι είναι εκείνοι που διαμορφώνουν τους νόμους και τον τρόπο που πρέπει να λειτουργούν. Εκεί τα παιδιά ομόφωνα είπαν ότι εδώ υπάρχει πράγματι μια πλήρη αντίθεση σε αυτό που ήταν ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός και σ’αυτά που έφερνε γι’αυτά τα θέματα και σε αυτό που εκφράζει η Χ.Α.-η οποία βέβαια δεν εκφράζει αυτό που η ίδια επινόησε αλλά αυτό που έφεραν ήδη οι ναζί-.
Είδα επίσης ότι τα παιδιά, πολλά από τα οποία θρησκευουν κι έμαθαν πως η ορθόδοξη εκκλησία απαντά σε αυτά τα θέματα , ενθουσιαστηκαν από το γεγονός ότι από το 1872 (51 χρόνια πρίν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία) με την Ιερά Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως καταδίκαστηκε ο εθνοφυλετισμός ως αίρεση κι είπε ότι δεν μπορεί να είναι κανείς χριστιανός και δη χριστιανός ορθόδοξος και ταυτόχρονα να είναι εθνοφυλετιστής. Όπου εθνοφυλετισμός είναι αυτό που χρησιμοποιεί η Χ.Α. όπως οι ναζί προτύτερα και λενε ότι η δική τους κοσμοθεωρία είναι ο εθνικισμός που στηρίζεται στη φυλή. Εκεί κανένα παιδί δε διαφώνησε.
Κάποιο παιδί με ρώτησε: Μπορεί κάποιος να είναι Χ.Α. ; Απάντησα ότι βεβαίως μπορεί να είναι εφόσον αποφασίσουμε ότι κανένα κόμμα δεν απαγορεύεται. Δεν μπορεί όμως κάποιος ταυτόχρονα να είναι Χ.Α. και να λέει ότι σέβεται τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμο. Ούτε μπορεί κάποιος να είναι Χ.Α. και ταυτόχρονα χριστιανός κι ακόμα περισσότερο χριστιανός ορθόδοξος. Μέσα από αυτό συζητήσαμε αν κάποιος δεν είναι αυτά τα δύο κι είναι Χ.Α. τί επιπτώσεις έχει αυτό στην κοινωνία. Όλα τα παιδιά κατέληξαν ότι η βία υποσκάπτει ό,τιδήποτε προάγει το καλό της κοινωνίας ,πόσο μάλλον μια βία που αποτελεί θεμέλιο μιας ιδεολογίας .Κατ’ επέκταση πόσο περισσότερο οδηγεί αυτό στην καταστροφή μιας κοινωνίας. Όταν είδαμε τα παραδείγματα της ναζιστικής Γερμανίας και σε τι καταστροφές οδηγήθηκαν , συμφώνησαν τα παιδιά ότι πρέπει να εξοπλιστούν με περισσότερα επιχειρήματα και με γνώσεις ώστε κανένα παιδί να μην υποκύπτει σε διάφορες αγυρτίες και να μπορεί το ίδιο να αντιστέκεται όταν εμφανίζονται φαινόμενα βίας σε όλες τις μορφές της.
Πολύ σημαντικό ήταν ότι οι εκπαιδευτικοι που συμμετείχαν προσπαθούσαν να βρουν έναν τρόπο ώστε να συνεχίσουμε. Αυτό έλεγαν και τα παιδιά. Αρα μπαίνει θέμα στις ΕΛΜΕ να βρουν τρόπο να το συνεχίσουν . Η δική μου γνώμη είναι να φτιάξουμε ένα δίκτυο τόσο μεταξύ των οργανώσεων που ασχολούνται όσο και των σχολείων και να βάλουμε πολύ συγκεκριμένα πλάνα με χρονοδιαγράμματα. Διαπίστωσα ότι οργανωμένη η κοινωνία έχει αντιληφθεί ότι θα πρέπει κανείς να ενσκύψει στα θέματα της βίας , λαβάνοντας υπόψην τη θέση της στον ιδεολογικό χώρο. Ιδεολογίες που πρεσβεύουν ότι οι δυνατοι αποφασιζόυν αν και κατά πόσον οι αδύναμοι έχουν το δικαίωμα στη ζωή , όπως η Χ.Α. λέει ξεκάθαρα , δε θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε με το φόβο του αν έχουμε το δικαίωμα να ασχολούμαστε με την πολιτική. Είναι υποχρέωση μας να ανταποκρινόμαστε στα ερωτήματα των παιδιων ως εκπαιδευτικοί και να μη λέμε ότι αυτά τα θέματα άπτονται κομματικών και πολιτικών θεμάτων άρα δεν παρεμβαίνουμε. Το αντίθετο ισχύει: έχουμε την ευθυνη γι’ αυτό το πράγμα χωρίς
ενδοιασμούς και φόβους μήπως κάποια κόμματα διαμαρτυρηθούν. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι υπόλογοι ούτε σε υπουργούς , ούτε σε κόμματα. Οι εκπαιδευτικοί , σύμφωνα με το σύνταγμα , είναι υπόλογοι σε ένα πράγμα: να δόσουν στα παιδια τα εφόδια να φτιάξουν μια ανθρώπινη κοινωνία με αξιοπρέπεια κι ευημερία.
Απ΄την απάντηση σας καταλαβαίνω ότι οι 4 αυτές μέρες συζήτησης με τους μαθητές σας κάνουν πιο αισιόδοξο για την έκβαση της μάχης που δίνεται αυτή τη στιγμή στη νεολαία. Απ΄ τη μια μεριά βλέπουμε την προσπάθεια του κόμματος της Χ.Α. να προσηλυτίσει μαθητές με υποτιθέμενα μαθήματα ιστορίας, κι απ΄ την άλλη μεριά ήταν η εμπειρία σας από τη μαζική επαφή που είχατε με τους μαθητές/τριες και η ενθουσιώδης ανταπόκριση που δείχνουν στον ορθό λόγο και την αντιμετώπιση των θεμάτων της βίας.
Απόλυτη αισιοδοξία. Πάντα πίστευα ότι αν Σύλλογοι Γονέων, εκπαιδευτικοί και συλλογικότητες δουλέψουν συλλογικά, θα κάνουν τη Χ.Α. να είναι ένα παροδικό φαινόμενο. Παροδικό φαινόμενο ντροπής για την πολιτική μας ζωή. Τώρα, βλέποντας τους μαθητές και τις μαθήτριες , τους πιο αδύναμους κρίκους μες στην κοινωνία αφού δεν είχαν διδαχθεί ποτέ ουσιαστικά ιστορία και βιολογία, διαπιστώνω πρώτον ότι αυτά τα παιδιά ενδιαφέρονται. Δεν υποκύπτουν στην αγηρτία όσο ευκολα θα περίμενε κανεις καθως τα είχαμε αφήσει αστοιχείωτα σε αυτά τα θέματα εξαιτίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Ετσι γίνομαι απόλυτα αισιόδοξος. Ο ορθός λόγος που είναι τα επιχειρήματα μας, γίνονται κατανοητά πιο γρήγορα απ’ ό,τι φανταζόμουν. Αν συνεχίσουμε συστηματικά , αν αποφασίσουμε ότι είναι από τα σημαντικότερα θέματα που έχουμε αυτή τη στιγμή, τότε θεωρώ ότι όχι μονο θα έχουμε επιλύσει αυτό το πρόβλημα, αλλά θα έχουμε προχωρήσει και τον κοινωνικό διάλογο και για διάφορα άλλα θέματα . Γιατί μιλώντας για την Χ.Α. τα παιδια διαπιστώνουν ότι μιλάμε ταυτόχρονα για ελλέιψεις του εκπαιδευτικού συστήματος και τις κοινωνίας, για στρεβλώσεις που έχουν ενυπάρξει και αντιλαμβανόμαστε ακόμα ότι αυτές δεν αφορούν μόνο τη Χ.Α. άλλα και σε αντιλήψεις που χρειαζόμαστε για μια καλύτερη πιο ανθρώπινη κοινωνία. Δηλαδή, στο τέλος μιας τέτοιας διαδικασίας δε θα είμαστε εκεί που ήμαστε πριν εμφανιστει η Χ.Α. αλλά θα είμαστε ένα βήμα πιο μπροστα. Άρα η Χ.Α. κι όλα τα θέματα της βίας πρέπει να αποτελέσουν εφαλτήριο και θα το αποτελέσουν για να κάνουμε ένα άλμα και να προχωρήσουμε πιο πέρα.